Witamy na naszej nowej stronie internetowej

Za jej pośrednictwem będziemy dostarczać Państwu wszelkich istotnych informacji dotyczących działalności Centrum Usług Wspólnych w Nidzicy

2018-08-01 - Badania profilaktyczne pracowników

 Nikomu nie trzeba tłumaczyć jak istotne jest dbanie o odpowiedni stan zdrowia pracowników. Należyte zapewnienie opieki profilaktycznej nad kadrą szkoły nie tylko pozwala na uniknięcie kar finansowych wymierzanych przez Państwową Inspekcję Pracy, ale także sprzyja efektywności pracy wykonywanej przez zdrowych pracowników. Dlatego niezwykle istotne jest dbanie o tę opiekę – w szczególności kierowanie pracowników na badania profilaktyczne i niedopuszczanie ich do pracy bez odpowiednich orzeczeń. Kwestie te, jak to zwykle bywa w przepisach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, mogą wywoływać wątpliwości. Mając to na uwadze prezentujemy 14 rozwiązań wybranych problemów dotyczących badań profilaktycznych pracowników oświaty.

Nie obejdzie się bez umowy z jednostką medycyny pracy

Pytanie: Czy dyrektor szkoły musi mieć zawartą umowę ze służbą medycyny pracy? Czy istnieje możliwość, aby pracownik odbył badania u lekarza medycyny pracy z jednostki, z którą szkoła nie ma zawartej umowy?

Odpowiedź: Każda szkoła musi zawrzeć umowę z wybraną jednostką służby medycyny pracy. Nauczyciele muszą odbywać badania profilaktyczne wyłącznie u lekarza medycyny pracy z jednostki, z którą szkoła ma podpisaną umowę.

Pracodawca ma obowiązek objęcia wszystkich pracowników szkoły profilaktyczną opieką zdrowotną (art. 5 ust. 2 ustawy o służbie medycyny pracy). Badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników powinny być wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez pracodawcę z podstawową jednostką służby medycyny pracy (art. 12 ustawy o służbie medycyny pracy).

Zapamiętaj!

Umowa z jednostką służby medycyny pracy powinna określać:

1)      strony umowy oraz osoby objęte świadczeniami z tytułu umowy,

2)      zakres opieki zdrowotnej, który w odniesieniu do pracowników powinien obejmować co najmniej te rodzaje świadczeń, do których zapewnienia zleceniodawca jest obowiązany na podstawie Kodeksu pracy, ustawy o służbie medycyny pracy i przepisów wydanych na ich podstawie,

3)      warunki i sposób udzielania świadczeń zdrowotnych, a w szczególności: sposób rejestracji osób objętych umową, organizację udzielania świadczeń, tryb przekazywania zaświadczeń lekarskich o zdolności do pracy bądź nauki oraz sposób podania tych informacji do wiadomości zainteresowanych,

4)      sposób kontrolowania przez zleceniodawcę wykonywania postanowień umowy,

5)      obowiązki zleceniodawcy wobec zleceniobiorcy dotyczące:

  • przekazywania informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych wraz z aktualnymi wynikami badań i pomiarów tych czynników,
  • zapewnienia udziału w komisji bezpieczeństwa i higieny pracy działającej na terenie zakładu pracy,
  • zapewnienia możliwości przeglądu stanowisk pracy w celu dokonania oceny warunków pracy,
  • udostępniania dokumentacji wyników kontroli warunków pracy, w części odnoszącej się do ochrony zdrowia,
  • wysokość należności, sposób jej ustalania, terminy płatności oraz tryb rozliczeń finansowych,
  • dopuszczalność zlecania osobom trzecim przez zleceniobiorcę niektórych obowiązków wynikających z umowy,
  • okres, na który została zawarta umowa, z tym że okres ten nie może być krótszy niż rok,
  • sposób rozwiązywania umowy za wypowiedzeniem i przypadki stanowiące podstawę rozwiązywania umowy ze skutkiem natychmiastowym,
  • tryb rozstrzygania sporów związanych z realizacją i rozliczeniem finansowym umowy, zwłaszcza w przypadku stwierdzenia uchybień.

Wynika z tego, że obowiązkiem każdego pracodawcy, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników, jest zawarcie umowy z podstawową jednostką służby medycyny pracy, w ramach której prowadzone będą bania profilaktyczne zatrudnionych w szkole pracowników.  Tylko w ten sposób pracodawca może im zapewnić profilaktyczną opiekę zdrowotną.

Pracownikowi szkoły nie wolno udać się na badania profilaktyczne do innego lekarza niż lekarz medycyny pracy wskazany w skierowaniu wystawionym przez dyrektora, a więc w praktyce lekarz z jednostki służby medycyny pracy, z którą zawarta została umowa. Naruszenie tego zakazu i wykonanie badań u innego lekarza powinno zostać potraktowane jako naruszenie obowiązków służbowych a mianowicie nieprzestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w szkole (art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy) – patrz przykłady 1-2.

Przykład

Przykład 1

Jak powinien postąpić dyrektor wobec tego, że jeden z nauczycieli nie udał się na badania do lekarza medycyny pracy innego niż wskazany w skierowaniu?

Nauczyciel dopuścił się uchybienia przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy, dlatego dyrektor powinien rozważyć ukaranie go karą porządkową upomnienia lub nagany.

Przykład

Przykład 2

Dyrektor skierował pracownika niepedagogicznego na badania do lekarza medycyny pracy zatrudnionego w służbie, z którą szkołą ma zawartą umowę. Tymczasem pracownik odbył badania w innej jednostce służby medycyny pracy i teraz domaga się zwrotu kosztów poniesionych na badania. Jak powinien zareagować dyrektor?

Dyrektor może ukarać pracownika karą porządkową upomnienia lub nagany. Może też rozważyć zwolnienie dyscyplinarne pracownika. Niewykonanie przez pracownika zgodnego z prawem polecenia poddania się badaniom lekarskim jako naruszające obowiązek wykonania polecenia dotyczącego pracy (art. 100 Kodeksu pracy)  i poddawania się kontrolnym badaniom lekarskim (art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy) może stanowić podstawę niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2000 r., I PKN 642/99).

Nie jest zatem prawidłowe respektowanie przez pracodawcę badań profilaktycznych odbytych u innych lekarzy, niż wskazani w skierowaniu wystawionym przez dyrektora.

Przeniesienie służbowe co do zasady nie wymaga badania wstępnego

Pytanie: Dyrektor po uzyskaniu stosownych zgód i opinii zdecydował przenieść nauczyciela z innej do swojej szkoły – na stanowisko wychowawcy świetlicy. Przeniesienie nastąpi z dniem 1 września 2018 r. Czy w związku z tym nauczyciela należy skierować na badania wstępne?

Odpowiedź: Nie. Co do zasady na badania wstępne kieruje się nauczyciela, z którym został właśnie nawiązany stosunek pracy. Badanie wstępne po przeniesieniu służbowym jest konieczne tylko wówczas, gdy przeniesienie następują na stanowisko cechujące się szkodliwymi lub uciążliwymi warunkami pracy. Takie warunki nie panują jednak na stanowisku nauczyciela.

Wśród badań profilaktycznych wyróżnia się badania wstępne, okresowe i kontrolne. Pierwszymi z tych badań objęte są osoby przyjmowane do pracy, a także pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe (art. 229 § 1 Kodeksu pracy).

Przeniesienie służbowe – zarówno w przypadku nauczyciela jak i pracownika niepedagogicznego nie wiąże się z rozwiązaniem dotychczasowego i nawiązaniem nowego stosunku pracy. Pracownik przeniesiony służbowo nie jest więc „przyjmowany do pracy” i z tego tytułu nie podlega badaniom wstępnym. Badaniom wstępnym podlegają też pracownicy przenoszeni służbowo, ale tylko wówczas gdy są to pracownicy młodociani (którzy w szkole należą do rzadkości) albo gdy na nowym stanowisku pracy panują warunki szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe. Z całą pewnością takie warunki nie panują na stanowisku wychowawcy świetlicy, zatem przeniesienie nauczyciela wskazanego w pytaniu nie wiąże się z koniecznością skierowania go na badania wstępne.

Badanie wstępne niezbędne po wakacyjnej przerwie w zatrudnieniu

Pytanie: Nauczyciel pozostawał w zatrudnieniu do dnia 22 czerwca 2018 r. Dyrektor zamierza zatrudnić go ponownie na tym samym stanowisku (logopedy) od 1 września 2018 r. Czy powinien skierować go na badania wstępne?

Odpowiedź: Tak, ponieważ upłynie więcej niż 30 dni od dnia rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy.

Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:

  • przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą,
  • przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy albo w trakcie trwania stosunku pracy u innego pracodawcy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (art. 229 § 11 Kodeksu pracy).

Nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, pozostawał bez pracy przez okres dłuższy niż 30 dni. Dlatego niezależnie od tego, że jest zatrudniany ponownie w tej samej szkole na takim samym stanowisku, dyrektor powinien wydać mu skierowanie na badania wstępne.

Stażysta z urzędu pracy nie jest kierowany na badania wstępne …

Pytanie: Czy na badania wstępne należy skierować stażystę z powiatowego urzędu pracy?

Odpowiedź: Nie, ponieważ stażysta nie jest przyjmowany do pracy (nie staje się pracownikiem szkoły).

Profilaktycznym, w tym wstępnym badaniom lekarskim podlegają jedynie pracownicy. Tymczasem staż z powiatowego urzędu pracy realizowany jest na podstawie umowy zawartej między starostą a pracodawcą (art. 53 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Bezrobotny skierowany na staż nie nawiązuje jednak stosunku pracy ze szkołą, a więc nie staje się jej pracownikiem. W związku z tym nie ma konieczności kierowania stażysty z powiatowego urzędu pracy na badania wstępne.

… podobnie jak nauczyciel uzupełniający pensum z innej szkoły

Pytanie: Czy nauczyciel szkoły A, który od 1 września 2018 r. będzie uzupełniał pensum w szkole B, powinien zostać skierowany na badania wstępne w szkole B. Czy dyrektor szkoły B powinien kierować też tego nauczyciela na badania okresowe i kontrolne?

Odpowiedź: Nie. Nauczyciel, który będzie uzupełniał pensum w szkole B, nie nawiązuje stosunku pracy z tą szkołą. Dyrektor szkoły B nie wykonuje więc względem tego nauczyciela obowiązków pracodawcy, w tym również nie kieruje go na badania profilaktyczne. Na badania wstępne w związku z rozpoczęciem uzupełnienia pensum nauczyciela nie kieruje też dyrektor szkoły macierzystej.

Organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć (art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela). Istotą uzupełnienia pensum jest brak związania nauczyciela stosunkiem pracy ze szkołą, w której nauczyciel uzupełnia pensum. Dlatego nie można uznać, że nauczyciel, który rozpoczyna uzupełnianie pensum w danej szkole, jest przyjmowany do pracy w tej szkole. Tym samym dyrektor szkoły, w której nauczyciel uzupełnia pensum, nie kieruje tego nauczyciela na badania wstępne. Nie czyni też tego – w związku z rozpoczęciem uzupełniania pensum – dyrektor szkoły macierzystej nauczyciela.

Zapamiętaj!

Skoro szkoła, w której nauczyciel uzupełnia pensum, nie jest jego pracodawcą, to dyrektor tej szkoły nie kieruje też tego nauczyciela na badania okresowe i kontrolne. Jest to tylko i wyłącznie obowiązek dyrektora szkoły macierzystej.

Jak wypełnić skierowanie na badanie wstępne – z nr PESEL czy datą urodzenia?

Pytanie: Czy w skierowaniu na badania wstępne w rubryce PESEL wpisuje się datę urodzenia kandydata do pracy czy też numer PESEL?

Odpowiedź: W skierowaniu na badania wstępne należy podać datę urodzenia kandydata do pracy.

Każde badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez dyrektora. Skierowanie należy wystawić w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje osoba kierowana na badania. Drugi zaś należy złożyć do akt osobowych pracownika

Wzór skierowania na badania profilaktyczne mieści się w zał. nr 3a do rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r. Zobacz tutaj>>

W objaśnieniach do wzoru skierowania na badania profilaktyczne (wstępne, okresowe i kontrolne) wskazano, że w rubryce PESEL należy wpisać:

  • datę urodzenia -w przypadku osób przyjmowanych do pracy,
  • numer PESEL – w przypadku innych osób niż kandydaci do pracy, które ten numer posiadają,
  • serię, numer i nazwę dokumentu potwierdzającego tożsamość – w przypadku osób, których mowa w pkt 2, a którym nie nadano numeru PESEL (§ 4 rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r.).

Aby więc skierowanie na badania wstępne zostało wypełnione prawidłowo i skierowany nie spotkał się z zastrzeżeniami lekarza medycyny pracy, w skierowaniu należy wskazać datę urodzenia przyjmowanego kandydata. Prawidłowe wypełnienie skierowania pozwoli na sprawne przebadanie kandydata i możliwie szybkie dopuszczenie go do pracy.

Badania kontrolne mogą wpłynąć na termin badań okresowych

Pytanie: Nauczyciel został skierowany na badania kontrolne. Tymczasem za 2 tygodnie upływa mu termin badań okresowych. Czy ten termin zostanie zmodyfikowany?

Odpowiedź: Lekarz medycyny pracy w orzeczeniu lekarskim wydanym w ramach badań kontrolnych określi nową datę kolejnych badań okresowych. Oznacza to, że odbyte badania kontrolne wpłyną na termin kolejnych badań okresowych.

Kolejnym rodzajem badań profilaktycznych są badania okresowe. Badania te są wykonywane z częstotliwością określoną we wskazówkach metodycznych (§ 2 ust. 1 rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r.).

Po przeprowadzonych badaniach profilaktycznych lekarz medycyny pracy wydaje orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku albo istnienie przeciwwskazań do pracy na tym stanowisku (§ 2 ust. 5 rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r.). W orzeczeniu tym wskazuje się m.in. datę kolejnego badania okresowego. Taka informacja widnieje również w orzeczeniu wydanym po badaniach kontrolnych (załącznik nr 2 do rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r.). Oznacza to, że w następstwie przeprowadzenia badań kontrolnych termin badań okresowych ulega przesunięciu.

Na badania kontrolne kierujemy zawsze po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni

Pytanie: Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim przez 21 dni. Bezpośrednio po zwolnieniu lekarskim udzielono mu 14 dni urlopu wypoczynkowego. Czy w związku z tym powinien zostać skierowany na badania kontrolne?

Odpowiedź: Nie, ponieważ nieobecność pracownika z powodu choroby trwała krócej niż 31 dni.

Trzecim rodzajem badań profilaktycznych są badania kontrolne. Mają one na celu weryfikację zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Badania te przeprowadza się w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą (art. 229 § 2 Kodeksu pracy).

Jak wynika z powyższego, konieczność skierowania na badania kontrolne powstaje dopiero wówczas, gdy niezdolność do pracy pracownika spowodowana chorobą trwa dłużej niż 30 dni. Chodzi tu o nieobecność podczas:

  • zwolnienia lekarskiego,
  • świadczenia rehabilitacyjnego.

Tymczasem w przedstawionej sytuacji nieobecność związana z chorobą trwała jedynie 21 dni, a w pozostałym zakresie pracownik wykorzystywał urlop wypoczynkowy. Dlatego dyrektor nie kieruje go na badania kontrolne.

Dyrektor może w każdej chwili zweryfikować zdolność do pracy nauczyciela

Pytanie: Do dyrektora docierają skargi rodziców, że jeden z nauczycieli zachowuje się dziwnie podczas lekcji. Zachowanie nauczyciela może znamionować chorobę psychiczną. Co w takiej sytuacji może zrobić dyrektor?

Odpowiedź: Dyrektor może niezwłocznie skierować nauczyciela na badanie kontrolne. Takie skierowanie jest bowiem możliwe w każdym czasie z inicjatywy dyrektora.

W przypadku nauczycieli obowiązuje szczególna regulacja dotycząca kierowania na badania kontrolne. Otóż niezależnie od obowiązki kierowania na te badania po trwającej dłużej niż 30 dni nieobecności w pracy z powodu choroby, dyrektor może skierować nauczyciela na badania kontrolne w każdym czasie z własnej inicjatywy. Dotyczy to zarówno nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania jak i umowy o pracę (art. 23 ust. 5, art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela). Nie modyfikuje to jednak reguły ponoszenia kosztów badań profilaktycznych wyłącznie przez pracodawcę (art. 229 § 6 Kodeksu pracy).

Przedstawione rozwiązanie pozwala na weryfikację stanu zdrowia nauczyciela zwłaszcza w przypadkach, gdy istnieje podejrzenie, że ten stan zdrowia nie pozwala nauczycielowi na należyte wykonywanie obowiązków służbowych, w szczególności gdy zachowanie nauczyciela rodzi zagrożenie dla bezpieczeństwa uczniów. W ten sposób zdolność do pracy nauczyciela zostanie zweryfikowana i w razie weryfikacji negatywnej dyrektor zyska narzędzie pozwalające na wyeliminowania wskazanego wyżej ryzyka.

Zapamiętaj!

Dwukrotne nieusprawiedliwione niezgłoszenie się na badania kontrolne, na które nauczyciel został skierowany z inicjatywy dyrektora, uprawnia do rozwiązania z tym nauczycielem stosunku pracy, z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał informację o drugim nieusprawiedliwionym niezgłoszeniu.

Badania kontrolne przed urlopem wypoczynkowym – czy zawsze konieczne?

Pytanie: Nauczyciel będzie przebywał przez 3 miesiące na zwolnieniu lekarskim. Bezpośrednio po zakończeniu tego zwolnienia najprawdopodobniej przejdzie na zaplanowany urlop wypoczynkowy. Czy przed urlopem pracownik powinien być skierowany na badania kontrolne?

Odpowiedź: W świetle najnowszego orzecznictwa sądowego mogłoby wydawać się to konieczne. Niemniej jednak z uwagi na to, że urlop został wcześniej zaplanowany w tym terminie, to wydaje się, iż dyrektor nie ma obowiązku kierowania nauczyciela na badania kontrolne.

W najnowszym orzecznictwie przyjmuje się, że konieczne jest skierowanie pracownika na badania kontrolne, jeżeli po zwolnieniu lekarskim pracownik chce skorzystać z urlopu wypoczynkowego (wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2016 r. III PK 9/16).

Niemniej jednak należy mieć na względzie, że ten wyrok dotyczył korzystania z urlopu na żądanie (a więc wynikającego wyłącznie z inicjatywy pracownika) po zwolnieniu lekarskim. Teza Sądu Najwyższego jest dość kontrowersyjna, tym bardziej, że we wcześniejszych wyrokach Sądu Najwyższych raczej nie wskazywano, by nauczyciel musiał po zwolnieniu lekarskim a przed urlopem wypoczynkowym przechodzić badania kontrolne. Wobec wątpliwości interpretacyjnych skierowanie nauczyciela na badania kontrolne w przedstawionej sytuacji należy pozostawić do uznania dyrektora. Jednakże w ocenie autora w przypadku wcześniej zaplanowanego urlopu wypoczynkowego nie ma konieczności kierowania na te badania.

Kiedy wręczyć skierowanie na badania kontrolne w związku z kończącym się urlopem zdrowotnym?

Pytanie: Nauczyciel korzysta z urlopu dla poratowania zdrowia od 10 lutego 2018 r. Urlop ma zakończyć się 31 sierpnia 2018 r. Kiedy należy wręczyć nauczycielowi skierowanie na badania kontrolne?

Odpowiedź: Skierowanie na badania kontrolne należy wręczyć nauczycielowi w ostatnim dniu urlopu zdrowotnego lub w pierwszym dniu roboczym po zakończeniu urlopu zdrowotnego.

Obowiązkiem dyrektora jest wydanie nauczycielowi skierowania na badania kontrolne w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku również po zakończeniu urlopu dla poratowania zdrowia, o ile trwał on dłużej niż 30 dni (art. 73 ust. 6 Karty Nauczyciela). Obowiązek ten obejmuje zarówno zakończenie urlopu zdrowotnego w normalnym trybie, przypadek odwołania z urlopu (z tego względu dyrektor ma możliwość określenia terminu powrotu nauczyciela do pracy), jak i sytuację, w której nauczyciel rezygnuje z urlopu. W aktualnym stanie prawnym nie jest wskazane w jakim terminie należy wydać nauczycielowi skierowanie na badania kontrolne. Wydaje się jednak, że to skierowanie powinno być wręczone w ostatnim dniu urlopu zdrowotnego albo w pierwszym dniu roboczym po zakończeniu tego urlopu. Nauczyciel powinien zaś poddać się badaniom niezwłocznie, ale już po zakończeniu urlopu zdrowotnego. W miarę możliwości badania powinny być przeprowadzone w godzinach pracy nauczyciela. Obowiązują tu reguły analogiczne, jak w przypadku badań kontrolnych przeprowadzanych po zakończeniu okresu usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu choroby.

Jakie konsekwencje zastosować za niestawiennictwo na badania?

Ramka.

Pytanie: Nauczyciel od kilku dni jest nieobecny w pracy bez usprawiedliwienia. Dyrektor podejrzewa, że jest to wynikiem problemu alkoholowego nauczyciela. Wobec tego dyrektor skierował nauczyciela na badania kontrolne (skierowanie zostało wysłane pocztą na adres korespondencyjny nauczyciela). Nauczyciel odebrał skierowanie, co wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru, jednak minęły już 2 tygodnie, a do tej pory nie stawił się na badanie. Co powinien zrobić dyrektor?

Odpowiedź: Dyrektor powinien wysłać nauczycielowi kolejne skierowanie na badania kontrolne, a w razie ponownego niestawiennictwa na tych badaniach – może rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy.

Koniec.

W przypadku nauczycieli konsekwencje niestawiennictwa na badaniach profilaktycznych zostały precyzyjnie określone. Otóż dyrektor może rozwiązać stosunek pracy nauczyciela w razie:

  • w razie nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne (chodzi o badania, na które nauczyciel został skierowany w wykonaniu ustawowego obowiązku a nie jedynie z inicjatywy dyrektora),
  • w razie dwukrotnego nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie kontrolne (dotyczy badań, na które nauczyciel został skierowany wyłączne z inicjatywy dyrektora) – art. 23 ust. 4 pkt 2, ust. 5, art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela.
Zapamiętaj!

Rozwiązanie stosunku pracy wskutek nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się na badanie profilaktyczne następuje z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał informację o niezgłoszeniu.

Z kolei w przypadku pracowników niepedagogicznych zaniechanie zgłoszenia się na badania profilaktyczne bez usprawiedliwienia może zostać poczytane za odmowę wykonania polecenia służbowego. Taka odmowa stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i uprawnia dyrektora do rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia z jego winy (art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2001 r. I PKN 642/99).

Oczywiście zarówno w przypadku nauczycieli jak i pracowników niepedagogicznych dyrektor może zrezygnować z tak surowych sankcji i ograniczyć się jedynie do wymierzenia kary porządkowej upomnienia lub nagany. Wszystko zależy od wagi popełnionego uchybienia.

W przypadku przedstawionym w pytaniu nauczyciel został skierowany na badania wyłącznie z inicjatywy dyrektora, a nie w wykonaniu ustawowego obowiązku weryfikacji zdolności do pracy. Dlatego pierwsze nieusprawiedliwione niestawiennictwo może co najwyżej stać się podstawą wymierzenia nauczycielowi kary porządkowej. Jednak jeżeli nauczyciel zostanie ponownie skierowany na badania kontrolne i znów nie stawi się na te badania bez usprawiedliwienia, wówczas dyrektor zyska uprawnienie do rozwiązania z nim stosunku pracy z końcem miesiąca, w którym dowie się o uchybieniu nauczyciela.

Zapamiętaj!

Zaniechanie odbycia badań okresowych lub kontrolnych przez nauczyciela uniemożliwia jego dopuszczenie do pracy (z wyjątkiem badań kontrolnych, na które skierowano nauczyciela wyłącznie z inicjatywy dyrektora). Pracodawca nie może bowiem dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie (art. 229 § 4 Kodeksu pracy). Za dopuszczenie do pracy bez aktualnych badań dyrektorowi grozi grzywna od 1 000 zł do 30 000 zł. Dlatego niezwykle istotne jest pilnowanie terminów badań i odpowiednie reagowanie w przypadku niesubordynacji pracownika.

Za badania wykonane poza czasem pracy nie przyznajemy rekompensaty

Pytanie: Pracownik został skierowany na badania okresowe. Badania zostały wykonane ale po godzinach pracy z uwagi na nieobecność lekarza medycyny pracy z jednostki, z którą szkoła ma zawartą umowę, w godzinach pracy szkoły. Czy z tego tytułu pracownikowi przysługuje rekompensata w postaci dnia wolnego lub w innej formie?

Odpowiedź: Nie. Pracownikowi przysługiwałoby jedynie wynagrodzenie za okres niewykonywania pracy, ale tylko wówczas, gdyby badania zostały wykonane w godzinach pracy.

Zarówno okresowe jak i kontrolne badania lekarskie powinny być przeprowadzone w miarę możliwości w godzinach pracy. W konsekwencji za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a dodatkowo w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych (art. 229 § 3 Kodeksu pracy).

Wykonanie badań profilaktycznych poza godzinami pracy jest dopuszczalne tylko w razie braku możliwości ich przeprowadzenia w godzinach pracy. Niemniej jednak należy zauważyć, że w związku z wykonaniem badań profilaktycznych pracownikowi przysługuje jedynie wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy. Skoro zaś badania są odbywane poza godzinami pracy, to nie można mówić o wynagrodzeniu za jej niewykonywanie. Tym samym pracownik nie może domagać się żadnego dodatkowego świadczenia w odbyciem badań okresowych poza czasem pracy, w szczególności nie przysługuje mu z tego tytułu dodatkowy dzień wolny.

Brak zdolności do pracy pracownika – i co dalej?

Pytanie: Lekarz medycyny pracy stwierdził przeciwwskazania do wykonywania pracy na stanowisku palacza c.o. Czy konieczne jest zwolnienie pracownika czy też istnieje jakaś alternatywa?

Odpowiedź: Dyrektor może wypowiedzieć umowę o pracę pracownika ale może też rozważyć zmianę jego stanowiska pracy za porozumieniem stron – o ile jest to zasadne w świetle orzeczenia lekarza medycyny pracy.

Nie budzą żadnych wątpliwości konsekwencje orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy. W takiej sytuacji dyrektor ma obowiązek rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy. Rozwiązanie powinno nastąpić ze skutkiem na ostatni dzień miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy (art. 23 ust. 1 pkt 3, art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela).

Jak natomiast wygląda sytuacja pracownika niepedagogicznego? Otóż gdy otrzyma on ostateczne orzeczenie lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, wówczas dyrektor może wypowiedzieć mu umowę w zwykłym trybie, powołując się w podanej przyczynie wypowiedzenia na wydanie takiego orzeczenia.

Zapamiętaj!

Zdaniem Sądu

Przeciwwskazanie lekarskie do wykonywania choćby jednego obowiązku należącego do zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1999 r. I PKN 469/99).

Czy istnieje jakaś alternatywa dla pracownika niepedagogicznego? Tak. Otóż pracodawca może z nim zawrzeć porozumienie w sprawie przeniesienia na inne stanowisko pracy o ile w świetle orzeczenia lekarza medycyny pracy pracownik jest zdolny do wykonywania obowiązków służbowych na tym stanowisku. Przeniesienie zależy od uznania dyrektora i stanowi przydatne narzędzie pozwalającego na utrzymanie zatrudnienia szczególnie wartościowego pracownika. Warto zaznaczyć, że przeniesienie na inne stanowisko pracy będzie obowiązkowe (o ile obiektywnie jest możliwe) w przypadku, gdy pracownik stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS (art. 231 Kodeksu pracy) – więcej o tego rodzaju transferze przeczytasz w aktualizacji nr 148.

 

tworzenie stron webon.pl